POChP, czyli Przewlekła Obturacyjna Choroba Płuc, jest jednym z najpoważniejszych schorzeń układu oddechowego, rzutującym na funkcjonowanie całego organizmu. To także jedna z najczęstszych przyczyn umieralności. POChP stanowi globalne zagrożenie zdrowotne – liczbę chorych szacuje się na około 380 milionów, w tym około 2 milionów w Polsce. Choć Przewlekłej Obturacyjnej Choroby Płuc nie można wyleczyć, to wczesna diagnostyka POChP daje duże szanse na kontrolowanie jej objawów i zapobieganie zaostrzeniom.
Co trzeba wiedzieć o POChP?
POChP to choroba wywołana stanem zapalnym w układzie oddechowym będącym konsekwencją długotrwałej ekspozycji na szkodliwe czynniki środowiskowe, przede wszystkim pyły, gazy i dym tytoniowy.
Choroba charakteryzuje się stałą obecnością takich objawów jak przewlekły kaszel, duszność, męczliwość czy odkrztuszanie plwociny (gęstej wydzieliny z płuc). Ogólny stan zdrowia chorego zależy od stopnia nasilenia i zaostrzeń tych objawów, dlatego tak kluczowa jest diagnostyka POChP, która pozwala wykryć chorobę na możliwie najwcześniejszym etapie i wdrożyć leczenie poprawiające komfort życia, zapobiegające inwalidztwu i przedwczesnej śmierci.
To jest ważne:
Światowa Organizacja Zdrowia prognozuje, że w ciągu dekady POChP będzie trzecią najczęstszą przyczyną umieralności, a liczba zgonów bezpośrednio związanych z tą chorobą może wzrosnąć nawet o 30%.
Na POChP chorują głównie osoby starsze (częściej mężczyźni), które używają lub używały wyroby tytoniowe. Nałogowe palenie odpowiada za 9 na 10 przypadków Przewlekłej Obturacyjnej Choroby Płuc. Nie jest to jednak wyłączny czynnik ryzyka.
Coraz więcej przypadków POChP nie ma związku z używaniem wyrobów tytoniowych, a jest konsekwencją długotrwałego narażenia na oddychanie zanieczyszczonym powietrza. Pyły zawieszone i tlenki azotu zawarte w smogu bezpośrednio oddziałują na drogi oddechowe i mogą wywołać stan zapalny skutkujący Przewlekłą Obturacyjną Chorobą Płuc.
POChP, choć nie jest klasyfikowana jako choroba zawodowa, stanowi zagrożenie dla osób pracujących w zanieczyszczonym środowisku, narażonych na wdychanie pyłów, gazów i aerozoli chemicznych. Dotyczy to przedstawicieli takich zawodów jak: górnik, hutnik, operator maszyn budowlanych, rolnik, sprzątaczka, mechanik samochodowy, pracowników zakładów chemicznych, fryzjer czy kosmetyczka.
Diagnostyka POChP – kiedy trzeba zgłosić się do lekarza?
Charakterystyczne dla Przewlekłej Obturacyjnej Choroby Płuc jest to, że schorzenie może się przez długi czas rozwijać bezobjawowo lub dając tylko skąpe, niespecyficzne objawy. Ważne jest tutaj kryterium wieku oraz występowanie czynników chorobotwórczych.
Każda osoba powyżej 40 lat, która znajduje się w opisanych grupach ryzyka POChP, powinna zwracać baczną uwagę na wszelkie niepokojące sygnały ze strony układu oddechowego, takie jak:
- Przewlekły kaszel, utrzymujący się w ciągu dnia i nasilający rano i wieczorem, również zaostrzający pod wpływem czynników drażniących, jak dym tytoniowy czy kurz;
- Odkrztuszanie plwociny, czyli gęstej wydzieliny z płuc, czasem o ropnym charakterze;
- Duszność, zarówno wysiłkowa, jak i spoczynkowa;
- Obniżona tolerancja wysiłku, czyli szybkie męczenie się, w zaawansowanym stadium choroby także trudności z wykonywania prostych czynności dnia codziennego, jak wejście po schodach, umycie się, przyrządzenie posiłku etc.
To jest ważne:
Objawy te mogą mieć różny stopień nasilenia i zaostrzeń, co decyduje o ciężkości przebiegu choroby.
Jeśli obserwujesz u siebie te objawy, to wiesz już, że czas najwyższy pomyśleć o diagnostyce POChP. W pierwszej kolejności zgłoś się do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej (POZ), który zbierze wywiad i przeprowadzi badanie osłuchowe – na tej podstawie podejmie decyzję, czy zasadne jest skierowanie Cię na pogłębioną, specjalistyczną diagnostykę POChP do poradni pulmonologicznej.
Spirometria – kluczowe badanie w ramach diagnostyki POChP
Lista badań, jakie należy wykonać w celu potwierdzenia lub wykluczenia Przewlekłej Obturacyjnej Choroby Płuc, jest bardzo długa. Listę otwiera najważniejsze z nich, czyli spirometria.
Badanie spirometryczne służy ocenie funkcji płuc. Jest bezbolesne, nieinwazyjne i polega na wykonywaniu serii kontrolowanych wdechów i wydechów przez ustnik aparatu spirometrycznego.
Spirometria umożliwia określenie dwóch wskaźników: FVC (Forced Vital Capacity) – czyli natężonej pojemności życiowej płuc oraz FEV1 (Forced Expiratory Volume in 1 second) – czyli objętości powietrza wydychanego w pierwszej sekundzie nasilonego wydechu.
Wynik badania spirometrycznego nie jest jednak przesądzający. Koniecznie jest również różnicowanie POChP od innych chorób, które mogą dawać podobne lub zbliżone objawy. W tym celu pacjent jest poddawany także:
- Pletyzmografii– to zaawansowane badanie funkcji płuc, które pozwala ocenić całkowitą pojemność płuc (TLC), objętość zalegającą (RV) i czynnościową pojemność zalegającą (FRC).
- RTG klatki piersiowej– to badanie może ujawnić cechy rozdęcia płuc oraz pozwolić na wykluczenie innych chorób płuc, takich jak gruźlica czy nowotwory.
- Gazometrii i pulsoksymetrii– te badania mają na celu określenie stopnia utlenowania krwi. Mogą ujawnić hipoksemię (czyli niedotlenienie) lub hiperkapnię (czyli zwiększone stężenie dwutlenku węgla we krwi).
- Echo serca i EKG– te badania układu sercowo-naczyniowego przeprowadza się w celu wykrycia ewentualnego nadciśnienia płucnego oraz na potrzeby oceny funkcji serca.
- Ergospirometrii i testowi 6-minutowego chodu– są to badania, które umożliwiają ocenę wydolności wysiłkowej pacjenta. Ich wyniki mogą być pomocne na etapie planowania rehabilitacji oddechowej.
W przypadku zdiagnozowania POChP choremu zostanie zaproponowane odpowiednie leczenie, którego podstawowym celem jest zmniejszenie nasilenia objawów, ograniczenie zaostrzeń i ryzyka powikłań. Daje to szansę na zachowanie relatywnie dobrego komfortu życia oraz uniknięcie inwalidztwa i przedwczesnej śmierci.