Zdrowy tryb życia w późniejszym wieku opiera się na czterech głównych filarach. Są to: odpowiednia dieta, regularna aktywność fizyczna, profilaktyczne badania medyczne oraz szczepienia ochronne. Każdy z tych elementów jest niezbędny w celu zapewnienia sprawności i dobrego samopoczucia w starości.
Wiek młodzieńczy kończy się w momencie przekroczenia 30. roku życia, następnie rozpoczyna się wiek dorosły, który trwa do 59. roku życia. Starość rozpoczyna się umownie od 60. roku życia i może trwać nawet dwa razy dłużej niż okres młodości. W Polsce pacjenci powyżej 60. roku życia mają prawo korzystać z opieki geriatrycznej. Z tego powodu warto już od młodości dbać o zdrowy styl życia, który zapobiegnie wielu schorzeniom typowym dla osób w podeszłym wieku.
O doprowadzenie do zdrowej starości decyduje systematyczna aktywność ruchowa. Niestety, statystyki pokazują, że seniorzy w Polsce są zbyt mało aktywni fizycznie. Wystarczy jednak codziennie poświęcić na aerobowy trening 30 minut, by utrzymać dobrą kondycję fizyczną. Zalecenia amerykańskie mówią, że w ciągu tygodnia senior powinien wykonać 150 minut treningu aerobowego o umiarkowanej intensywności oraz dwukrotnie w tygodniu poświęcić 15 minut na ćwiczenia siłowe i rozciągające.
Ważnym elementem zdrowego stylu życia jest także właściwe odżywianie. Najbardziej wartościowa jest dieta śródziemnomorska, bogata w wielonienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT). W diecie nie może zabraknąć pełnowartościowego białka – powinno go być co najmniej 1,5 g na kilogram masy ciała. Dostarczanie organizmowi odpowiedniej ilości białka ma kluczowe znaczenie dla funkcjonowania układu odpornościowego, co ma bezpośredni wpływ na skuteczność szczepień ochronnych. Ważne jest również uzupełnianie niedoborów witaminy D, która często występuje u osób mieszkających w naszej szerokości geograficznej.
Szczepienia stanowią jeden z kluczowych filarów profilaktyki zdrowotnej. Mimo że społeczeństwo polskie posiada wiedzę na temat dostępnych szczepień, to jednak ogólna świadomość konieczności ich przyjmowania jest niska. Przykładowo, w sezonie 2021/2022 przeciw grypie zaszczepiło się jedynie 7% populacji Polski, a w grupie seniorów odsetek ten wyniósł 23%. Tymczasem według zaleceń WHO, by uzyskać odporność populacyjną, szczepionkę powinno przyjąć 75% osób.
Na rynku dostępne są obecnie szczepienia przeciwko wielu chorobom, które mogą dotknąć osoby starsze. Wśród nich wymienić można m.in. szczepienia przeciwko półpaścowi czy syncytialnemu wirusowi oddechowemu (RSV) – oba te schorzenia mogą prowadzić do ciężkich zapaleń płuc u osób starszych. Szczepienia przeciwko półpaścowi są dostępne i zalecane osobom powyżej 50. roku życia, zwłaszcza tym, którzy w młodości przechodzili ospę wietrzną.
Ważne jest też pamiętać o zapobieganiu chorobie krztuśca, która u seniorów przebiega zwykle łagodniej niż u dzieci, ale jest bardzo zakaźna. Starsi ludzie mogą stanowić dla swoich wnuków niezaszczepionych przeciwko krztuścowi niemowląt potencjalne źródło zakażenia. Również dzieci mogą przenosić na seniorów patogeny chorobotwórcze, takie jak pneumokoki – jedną z najczęstszych przyczyn zapaleń płuc.
Oferta szczepień dla seniorów jest bogata, jednak immunizacja w starszym wieku powinna być dostosowana indywidualnie do potrzeb każdej osoby. Zaleca się szczepienia przeciwko grypie i pneumokokom oraz przeciwko półpaścowi u osób o obniżonej odporności, które w przeszłości chorowały na ospę wietrzną. Ważne są także szczepienia przeciwko krztuścowi i wirusom RSV. Należy także pamiętać o regularnym szczepieniu przeciwko SARS-CoV-2 osób powyżej 75. roku życia z wielochorobowością, zgodnie z rekomendacjami WHO.
Szczepienia przyczyniają się do poprawy zdrowia całego społeczeństwa. Dla seniorów korzyść płynąca ze szczepień to poprawa zdrowia i mniejsza śmiertelność z powodu chorób zakaźnych. Z punktu widzenia społecznego, zdrowsi seniorzy oznaczają mniejsze obciążenie dla służby zdrowia i mniejszy koszt opieki zdrowotnej.