Dr n. med. Maciej Kowalewski, ekspert w zakresie Chirurgii Ogólnej i Transplantologii Klinicznej CM SafiMed z Zabierzowa, przedstawia perspektywę na temat mięsaków. Są one rodzajem złośliwych nowotworów o gorszym rokowaniu niż tradycyjne raki, ale ich zróżnicowanie obejmuje zarówno formy łagodniejsze, jak i te wysoce agresywne. Niestety, nie istnieją określone czynniki ryzyka, które mogłyby wskazać na podwyższone prawdopodobieństwo zachorowania na mięsaka, więc teoretycznie dotknąć może to każdego. Mimo wszystko, są to choroby zdecydowanie rzadziej diagnozowane – stanowią tylko 1% wszystkich występujących u dorosłych złośliwych nowotworów i ok. 10% – u dzieci.
Kluczowym aspektem różniącym mięsaki od raków jest ich pochodzenie. W przeciwieństwie do raków, które powstają z komórek nabłonkowych, mięsaki wywodzą się z tkanek mezenchymalnych – jednego z typów tkanki łącznej. Nawet jeśli biologia obu typów nowotworów wydaje się podobna, to jednak źródło ich pochodzenia jest odmienne. Z tego powodu, nie można mówić o mięsaku jako „gorszej formie raka” – są to dwie różne jednostki chorobowe.
Odpowiedź na pytanie o rokowania dotyczące mięsaków jest skomplikowana, gdyż ta grupa chorób jest wyjątkowo zróżnicowana. Do tych nowotworów zaliczane są zarówno mięsaki tkanek miękkich, jak i kości. Niestety, ani jedna, ani druga grupa guzów nie daje dobrej prognozy, chociaż w każdej z nich występują nowotwory rokujące lepsze od pozostałych. Ogólnie rzecz biorąc, mięsaki są bardziej agresywne niż raki, mają większe prawdopodobieństwo przerzutów i lokalnych nawrotów, a także znacznie wyższą śmiertelność.
W ciągu ostatnich trzech dekad rokowania dla chorych na mięsak zdecydowanie się poprawiły, chociaż nadal nie można mówić o dobrych perspektywach. Przebieg choroby jest bardzo indywidualny – u niektórych pacjentów przeżycie może wynosić nawet do dziesięciu lat, podczas kiedy statystycznie często nie przekracza nawet roku. Większość mięsaków rośnie raczej powoli, ale długotrwale, z nagłym przyspieszeniem prowadzącym do przedwczesnej śmierci pacjenta.
Wszystko zależy od lokalizacji i rodzaju nowotworu oraz wieku pacjenta. Na przykład zmiany typowe dla młodszych osób – dzieci i nastolatków – mogą rozwijać się do ogromnych rozmiarów w ciągu kilku tygodni, podczas gdy u starszych osób proces ten może trwać latami. W przypadku mięsaków tkanek miękkich, mniej agresywne są guzy pierwszego stopnia zaawansowania, tj. zlokalizowane powyżej powięzi mięśniowej (w tkance podskórnej), o średnicy poniżej pięciu centymetrów i niskim indeksie mitotycznym (wskaźnik podziału komórek).
Leczenie mięsaków powinno obejmować trzy główne formy terapii: radioterapię, chemioterapię i chirurgię. Praktycznie rzecz biorąc, nie ma mięsaków, które można by skutecznie leczyć jedynie przez usunięcie guza. Mimo złych rokowań, medycyna poczyniła znaczne postępy w leczeniu mięsaków w ciągu ostatnich 30 lat. Dzięki połączeniu radioterapii, chemioterapii i chirurgii często udaje się osiągać wyniki leczenia porównywalne z tymi, które dawniej osiągano po amputacji.
Czas oczekiwania na śmierć pacjenta po postawieniu diagnozy mięsaka jest w dużej mierze zależny od wczesnego wykrycia choroby i skutecznego leczenia. Profilaktyka jest kluczowa i powinna być przeprowadzana przez specjalistów w odpowiednich ośrodkach – radzi ekspert CM SafiMed.