Prawo do otrzymywania emerytury, które przysługuje każdemu emerytowi, nie wygasa z momentem jego śmierci. Wręcz przeciwnie, wynika z tego, że ostatnia wypłata świadczenia należy się także w miesiącu, kiedy emeryt zmarł. Lecz czy to świadczenie jest wtedy realizowane? Czy rodzina może je odebrać? Odpowiedź brzmi tak, jednak konieczne jest złożenie odpowiedniego wniosku.
Niezrealizowane świadczenie to termin używany przez ZUS w sytuacjach, gdy zmarła osoba miała prawo do otrzymania swojej ostatniej emerytury, której jednak nie zdążyła odebrać. Oznacza to, że taka niewypłacona emerytura ma możliwość trafić do rodziny zmarłego.
Scenariusz niezrealizowanego świadczenia ma miejsce, gdy osoba uprawniona do otrzymywania emerytury umiera przed jej odbiorem. Przykładowo, jeżeli emeryt zmarł w maju, ale ZUS nie wypłacił jeszcze świadczenia ze względu na otrzymaną informację o śmierci uprawnionego, to bliscy zmarłego mają możliwość ubiegania się o wypłatę tego świadczenia, jako że zmarły na nie zasługiwał.
Sytuacja dotycząca niezrealizowanego świadczenia może wystąpić także w momencie, gdy osoba złożyła wniosek o przyznanie emerytury, ale nie dożyła chwili otrzymania decyzji. Jeśli np. potencjalna emerytka złożyła wniosek we wrześniu i miała od tego momentu prawo do pobierania emerytury, a następnie zmarła w listopadzie – nie otrzymując jeszcze decyzji – to jej rodzina ma możliwość ubiegania się o wypłatę niezrealizowanego świadczenia za listopad oraz wyrównanie za wrzesień i październik.
Kiedy zmarły świadczeniobiorca zgłosił wniosek o ponowne ustalenie wysokości swojej emerytury lub renty, ale zgon nastąpił przed rozstrzygnięciem sprawy, to należności mu przysługujące mogą być przekazane bliskim w formie niezrealizowanego świadczenia.
W sytuacji śmierci emeryta, uprawnienie do odebrania ostatniego świadczenia mają najbliżsi krewni. W pierwszej kolejności są to małżonek lub dzieci zmarłego będące częścią wspólnego gospodarstwa domowego. Następnie prawa te przysługują małżonkowi lub dzieciom nie prowadzącym z nim wspólnego gospodarstwa. Jeżeli zmarły nie miał małżonka, pierwszeństwo mają jego dzieci żyjące z nim we wspólnym gospodarstwie domowym. Prawo do odebrania ostatniego świadczenia ma także inna rodzina, uprawniona do renty rodzinnej lub utrzymująca zmarłą osobę, jeśli ta nie miała małżonka ani dzieci.
Jeśli kilka osób ma prawo do ubiegania się o wypłatę nieodebranej emerytury, kwota ta jest dzielona na równe części. Przykładem może być sytuacja, gdy zmarła osoba miała wiele dzieci.